Kasteel Eerde: van binnen en van buiten

Een paar maal per jaar biedt Natuurmonumenten de gelegenheid om Kasteel Eerde bij Ommen van dichtbij te bekijken, ook van binnen dus voor zover dat mogelijk is. VechtdalDichtbij maakte daar gebruik van en toont er  37 foto’s van in een album.

Tussen dubbele grachten, geflankeerd door twee bouwhuizen, bevindt zich kasteel Eerde. De versieringen op de middenpartij van het gebouw en het authentieke interieur tonen de macht en rijkdom van de vroegere eigenaren. En dat in een park met monumentale lanen en versierde bosvlakken, aangelegd in Frans classicistische stijl. De middenpartij van het kasteel is versierd met een hardstenen omlijsting, wapensteen en uurwerk. Zeer bijzonder is het interieur, dat nog nagenoeg authentiek is en dateert uit de bouwtijd.

Authentiek interieur

De vloerplaten in de hal (of vestibule) zijn allemaal uit een blok Carrara-marmer gezaagd en vervolgens, zoals de pagina’s in een opengeslagen boek, links en rechts van de centrale as gelegd. Daardoor ontstaat een volstrekt symmetrisch patroon, waarbij de dooradering in het marmer als het ware gespiegeld wordt om de as van symmetrie. De hangende trap in de hal, de vestibule, is heel bijzonder omdat het de enige van dit type in Nederland is. Pronkstukken zijn de wandtapijten in de grote zaal. Op de vier wandtapijten met het ingeweven familiewapen van Van Pallandt zijn mythologische figuren en voorstellingen afgebeeld. De inrichting van het kasteel is grotendeels in 18e-eeuwse stijl bewaard gebleven. Schouwen zijn betimmerd in Lodewijk XIV stijl. Er hangen veel portretten van vroegere bewoners. Textiele wandbespanningen uit de tijd ontbreken evenmin.

Rijke geschiedenis

In 1715 laat Johan Werner van Pallandt, rijk geworden als legeraanvoerder in de Spaanse Successieoorlog, kasteel Eerde bouwen. Het kasteel blijft lang in bezit van de familie. De laatste baron Philip Dirk van Pallandt heeft in het begin van de 20e eeuw een opendeurbeleid, wat leidt tot activiteiten van vele groepen op het landgoed. Rond 1920 werd Eerde het middelpunt van de padvinderijbeweging. De wijsgeer Krishnamurti onderwees er tussen 1925 en 1929 theosofie. In die jaren was landgoed Eerde één van de belangrijkste spirituele centra ter wereld.

Internationale school

In 1933 vestigden de Quakers op Eerde een school, waar de eerste jaren veel kinderen van Duitse Joden hun toevlucht vonden. Deze school groeide uit tot de huidige internationale school met zo’n 100-125 leerlingen. Een deel van hen verblijft op het terrein in de bouwhuizen. De leslokalen zijn inmiddels vanuit het kasteel verplaatst naar een nieuw onderkomen, dat halfondergronds gebouwd is in de nabijheid van het kasteel. Het schuinlopende dak met een lichtdoorlaat in de school vloeit natuurlijk over in de bestaande omgeving.

Toegangsbrug

De toegangsbrug over de buitengracht is een dubbele boogbrug van baksteen uit 1854 van architect I.H. Eberson. De hardstenen balustrade heeft dezelfde detaillering en ornamentiek als de boogbrug over de binnengracht. Markant zijn de zandstenen vazen en de gietijzeren lantaarns. Aan het einde van de brug staat een smeedijzeren hek met vergulde pijlpunten. In de lantaarns op de toegangsbrug over de buitengracht is de naam Eerde te lezen. Dit laat zien dat de lantaarns speciaal voor Eerde zijn gemaakt. Vanaf de toegangsbrug is er een mooi uitzicht op kasteel Eerde.

Tuinmuren en hoekpaviljoens

Achter en aan weerszijden van het kasteel liggen de voormalige nutstuinen. Deze stonden ten dienste van het kasteel en zijn bewoners en herbergden een boomgaard, een groentetuin en een bloementuin. De tuinmuur tussen de buitengracht en de nutstuinen eindigt aan weerszijden met een hoekpaviljoen, een theehuis. Deze zeshoekige paviljoens hebben een met leien gedekt koepeldak.

Oranjerie

Naast de voormalige moestuin ligt de oranjerie uit de tweede helft van de 19e eeuw. Het gebouw heeft aan de ‘koude’ zijden gesloten bakstenen gevels. De zuidzijde is van glas om optimaal van de zon te profiteren. Aan deze kant ligt ook de verdiepte bloementuin die in 1922 ontworpen is door tuinarchitect Springer in de architectonische tuinstijl. Typerend voor deze stijl is het gebruik van trapjes.

Sinds 1982 is landgoed Eerde samen met de voormalige edelmanswoning in eigendom bij de Vereniging tot Behoud van Natuurmonumenten.

Park met nieuw ingeplant parkbos

De kasteeltuinen aan de zuidkant zijn niet vrij toegankelijk voor het publiek. Het parkbos aan de noordkant wel. Een deel ervan is begin 2016 gekapt en opnieuw ingeplant met eiken, naar 18e eeuws ontwerp. Deze website besteedde daar destijds al aandacht aan. De bomen staan in een grid op vijf meter afstand van elkaar, zodat er diverse zichtassen worden gevormd. In het midden van het bosvak bevindt zich een vijver.